کد بورسی چیست؟

کد بورسی، که با نام‌های کد معاملاتی یا سهامداری نیز شناخته می‌شود، شناسه‌ای یکتا و منحصر به فرد برای هر فرد در بازار سرمایه ایران است. این کد مانند کد ملی برای اشخاص حقیقی و شناسه ملی برای اشخاص حقوقی عمل می‌کند و برای انجام هرگونه فعالیت در بازار بورس، از جمله خرید و فروش سهام، دریافت سود سهام، شرکت در افزایش سرمایه و… ضروری است. در این مقاله بورسیکا، به بررسی مفهوم کد بورسی، نحوه دریافت آن، کاربردهای آن در بورس ایران، تفاوت آن با سایر کدها، نکات مهم مرتبط با آن، تاریخچه و سوالات متداول می‌پردازیم.

کد بورسی چیست و چرا اهمیت دارد؟

کد بورسی، در واقع، کلید ورود شما به دنیای سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران (بورس تهران) و سایر بازارهای مالی ایران است. این کد، هویت شما را در سامانه معاملاتی بورس مشخص می‌کند و به شما اجازه می‌دهد تا به صورت قانونی و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازید. بدون داشتن این کد، امکان انجام هیچ‌گونه معامله‌ای در بورس برای شما وجود نخواهد داشت. در ادامه به تشریح اهمیت و کاربردهای آن می‌پردازیم:

1. شناسایی منحصر به فرد: این کد، مانند اثر انگشت شما در بازار سرمایه عمل می‌کند و هویت شما را به صورت یکتا مشخص می‌کند. این امر از بروز هرگونه اشتباه یا سوءاستفاده در معاملات جلوگیری می‌کند و امنیت معاملات را تضمین می‌کند.
2. انجام معاملات: این کد، مجوز اصلی شما برای خرید و فروش سهام، اوراق قرضه، حق تقدم سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و سایر اوراق بهادار در است. بدون این کد، امکان ثبت هیچ سفارشی برای شما وجود ندارد.
3. دریافت سود سهام: شرکت‌های بورسی، سود نقدی (DPS) خود را به حساب سهامدارانی که دارای کد بورسی هستند و سهام شرکت را در زمان مجمع عمومی عادی سالیانه در اختیار داشته‌اند، واریز می‌کنند. این واریز به صورت خودکار و از طریق سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار انجام می‌شود.
4. شرکت در افزایش سرمایه: شرکت‌ها ممکن است برای تأمین مالی پروژه‌های خود، اقدام به افزایش سرمایه کنند. سهامدارانی که دارای این کد هستند، می‌توانند در این فرآیند شرکت کرده و از حق تقدم سهام خود استفاده کنند.
5. انتقال سهام: انتقال سهم و سهام بین افراد نیز با استفاده از این کد انجام می‌شود. این فرآیند به صورت قانونی و تحت نظارت سازمان انجام می‌گیرد و امنیت انتقال مالکیت سهام را تضمین می‌کند.
6. دسترسی به سامانه سجام: کد بورسی، پیش‌نیاز ثبت‌نام در سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان (سجام) است. سجام، سامانه‌ای یکپارچه برای احراز هویت مشتریان در بازار سرمایه است و اطلاعات هویتی و بانکی شما را به صورت متمرکز نگهداری می‌کند.
7. دسترسی به درگاه ذینفعان بازار سرمایه (DDN): با داشتن این کد و ثبت‌نام در سجام، می‌توانید به درگاه ذینفعان بازار سرمایه دسترسی داشته باشید و اطلاعات مربوط به پرتفوی خود، تاریخچه معاملات، سودهای دریافتی و سایر اطلاعات مرتبط را مشاهده کنید.

ساختار کد بورسی

کد بورسی معمولاً از ترکیبی از حروف و اعداد تشکیل شده است. ساختار دقیق آن می‌تواند کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل موارد زیر است:

سه حرف اول نام خانوادگی (فارسی): سه حرف اول نام خانوادگی شخص به زبان فارسی در ابتدای کد قرار می‌گیرد. این بخش به شناسایی سریع‌تر افراد کمک می‌کند.

پنج رقم تصادفی: پنج رقم تصادفی به منظور ایجاد یکتایی کد برای هر فرد، به انتهای کد اضافه می‌شود. این بخش تضمین می‌کند که هیچ دو نفری این کد یکسان نداشته باشند.

به عنوان مثال، اگر نام خانوادگی فردی “رحیمی” باشد، کد بورسی او می‌تواند به شکل “رحم12345” باشد. البته لازم به ذکر است که در برخی موارد به دلیل تشابه سه حرف اول نام خانوادگی افراد، ممکن است از حروف دیگری نیز استفاده شود تا کد منحصر به فرد باشد.

نحوه دریافت کد بورسی در ایران

دریافت کد بورسی در ایران از طریق سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان (سجام) و کارگزاری‌های دارای مجوز از سازمان بورس انجام می‌شود. فرآیند کلی به صورت زیر است:

1. ثبت‌نام در سامانه سجام: ابتدا باید در سامانه سجام به آدرس sejam.ir ثبت‌نام کنید و اطلاعات هویتی، اطلاعات تماس و اطلاعات بانکی خود را به دقت وارد کنید.
2. احراز هویت: پس از ثبت‌نام در سجام، باید احراز هویت خود را به صورت حضوری یا غیرحضوری انجام دهید. احراز هویت غیرحضوری از طریق اپلیکیشن‌های مربوطه و با استفاده از دوربین گوشی و کارت ملی انجام می‌شود و سرعت بیشتری دارد. احراز هویت حضوری نیز در دفاتر پیشخوان دولت یا دفاتر منتخب کارگزاری‌ها انجام می‌شود.
3. انتخاب کارگزاری: پس از احراز هویت در سجام، باید یک کارگزاری دارای مجوز از سازمان را انتخاب کنید. انتخاب کارگزاری مناسب با توجه به خدماتی که ارائه می‌دهد، کارمزد معاملات، پلتفرم معاملاتی و پشتیبانی مشتریان، اهمیت زیادی دارد.
4. افتتاح حساب در کارگزاری: در کارگزاری انتخابی، باید یک حساب معاملاتی باز کنید و مدارک مورد نیاز را ارائه دهید.
5. دریافت کد بورسی: پس از تکمیل مراحل افتتاح حساب در کارگزاری، این کد صادر و به شما اعلام می‌شود. این کد معمولاً از طریق پیامک یا ایمیل به شما اطلاع داده می‌شود.

تفاوت کد بورسی با کد معاملاتی آنلاین

گاهی اوقات اصطلاحات “کد بورسی” و “کد معاملاتی آنلاین” به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما این دو مفهوم کاملاً یکسان نیستند. در ادامه به تفاوت این دو کد می‌پردازیم و هر کدام را به تفصیل توضیح می‌دهیم:

کد بورسی: شناسه‌ای یکتا برای هر فرد در بازار سرمایه است که برای انجام هرگونه فعالیت در بورس ضروری است. این کد توسط سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار صادر می‌شود و هویت شما را در کل بازار سرمایه مشخص می‌کند.

کد معاملاتی آنلاین: کدی است که توسط کارگزاری به شما داده می‌شود و با استفاده از آن می‌توانید به سامانه معاملات آنلاین کارگزاری دسترسی پیدا کنید و به صورت مستقیم سفارش خرید و فروش ثبت کنید. در واقع، کد معاملاتی آنلاین، زیرمجموعه‌ای از کد بورسی شماست که برای انجام معاملات آنلاین از طریق پلتفرم کارگزاری استفاده می‌شود. این کد مختص به هر کارگزاری است و در صورت تغییر کارگزاری، تغییر خواهد کرد.

به عبارت دیگر، شما ابتدا باید کد بورسی داشته باشید تا بتوانید از کارگزاری کد معاملاتی آنلاین دریافت کنید. این کد مانند کد ملی و کد معاملاتی آنلاین مانند شماره حساب بانکی شما در یک بانک خاص است.

نکات مهم مرتبط با کد بورسی

در مورد کد بورسی، نکات مهمی وجود دارد که باید به آنها توجه داشته باشید. رعایت این نکات به حفظ امنیت سرمایه شما و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک می‌کند:

1. حفظ امنیت : کد بورسی و اطلاعات کاربری خود را به هیچ عنوان در اختیار دیگران قرار ندهید. این اطلاعات محرمانه هستند و سوءاستفاده از آنها می‌تواند منجر به ضرر مالی شما شود.
2. بازیابی : در صورت فراموشی این کد، می‌توانید از طریق کارگزاری خود اقدام به بازیابی آن کنید. معمولاً با مراجعه حضوری یا تماس با پشتیبانی
3. تغییر کارگزاری: در صورت تمایل، می‌توانید کارگزاری خود را تغییر دهید. در این صورت، کد بورسی شما تغییری نخواهد کرد، زیرا کد بورسی توسط سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار صادر می‌شود و مختص شماست. فقط باید در کارگزاری جدید، حساب معاملاتی جدیدی باز کنید.
4. کد بورسی برای اتباع خارجی: اتباع خارجی نیز می‌توانند با ارائه مدارک لازم، این کد را دریافت کنند و در بورس ایران سرمایه‌گذاری کنند. مدارک مورد نیاز برای اتباع خارجی ممکن است شامل گذرنامه، پروانه اقامت و سایر مدارک هویتی باشد.
5. هزینه دریافت : دریافت کد بورسی از طریق سامانه سجام معمولاً رایگان است. اما ممکن است کارگزاری‌ها برای ارائه خدمات اضافی مانند مشاوره یا آموزش، هزینه‌ای دریافت کنند.
6. مدت زمان صدور: پس از تکمیل مراحل ثبت‌نام در سجام و افتتاح حساب در کارگزاری، صدور این کد معمولاً چند روز کاری طول می‌کشد.
7. مسئولیت حفظ اطلاعات: مسئولیت حفظ و نگهداری اطلاعات مربوط به کد بورسی و حساب معاملاتی بر عهده خود سرمایه‌گذار است. در صورت بروز هرگونه مشکل یا سوءاستفاده، باید سریعاً به کارگزاری خود اطلاع دهید.

تاریخچه کد بورسی در ایران

سیستم کد بورسی در ایران همزمان با توسعه و مکانیزه شدن بازار سرمایه شکل گرفته است. در گذشته، معاملات به صورت سنتی و با استفاده از روش‌های حضوری انجام می‌شد و نیازی به این کد به شکل امروزی نبود. اما با افزایش حجم معاملات و ورود فناوری‌های جدید به بازار، نیاز به یک سیستم شناسایی یکپارچه و امن احساس شد و سیستم این کد به تدریج جایگزین روش‌های سنتی شد. امروزه، سامانه سجام نقش مهمی در تسهیل فرآیند ثبت‌نام و دریافت کد بورسی ایفا می‌کند.

سوالات متداول در مورد کد بورسی

در این بخش به برخی از سوالات متداول در مورد کد بورسی پاسخ می‌دهیم:

1. آیا می‌توان چند کد بورسی داشت؟ خیر، هر شخص حقیقی یا حقوقی فقط می‌تواند یک کد داشته باشد.
2. آیا می‌توان بدون کد بورسی سهام خرید؟ خیر، بدون داشتن این کد، امکان خرید و فروش سهام در بورس وجود ندارد.
3. اگر کد بورسی خود را فراموش کنیم چه باید کرد؟ باید به کارگزاری خود مراجعه کنید و درخواست بازیابی این کد را بدهید.
4. آیا می‌توان کد بورسی را به شخص دیگری انتقال داد؟ خیر، این کد مختص هر فرد است و قابل انتقال به شخص دیگری نیست.
5. آیا برای دریافت کد بورسی محدودیت سنی وجود دارد؟ بله، برای دریافت این کد باید حداقل ۱۸ سال سن داشته باشید.

کد بورسی، شناسه‌ای ضروری برای ورود به بازار سرمایه ایران است. با دریافت این کد و ثبت‌نام در سامانه سجام، می‌توانید به صورت قانونی و تحت نظارت سازمان بورس، به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازید و در رشد اقتصادی کشور سهیم باشید.

در این مقاله، به طور جامع به مفهوم کد بورسی، نحوه دریافت آن، کاربردها، تفاوت آن با سایر کدها، نکات مهم مرتبط با آن، تاریخچه و سوالات متداول پرداختیم. برای اطلاعات بیشتر و آموزش‌های تخصصی، به سایر مقالات تخصصی سایت بورسیکا مراجعه کنید. همچنین می‌توانید با خرید دوره‌های تخصصی تیم بورسیکا از تجربیات مربیان مجموعه در این حوزه استفاده کنید.